Wetenschap. Waarom zijn emoties zo belangrijk?

Bij Burn Out Poli spelen emoties een hoofdrol bij de behandeling van burn out. Hiermee onderscheiden we ons van de meer ‘cognitieve therapieën’ die dominant zijn in onder andere de GGZ, en zich vooral focussen op gedachten en overtuigingen. Wij zien in de praktijk, dat een aanpak die kijkt naar de mens als geheel – emotioneel, fysiek en mentaal – meer recht doet aan de ervaring van de cliënt én effectiever is. Maar waarom is aandacht voor emoties zo belangrijk bij het behandelen van burn out, en wat is de wetenschappelijke basis hiervoor?

Wij zijn meer dan onze gedachten

In onze cultuur leren we dat we voornamelijk mentale wezens zijn. Dat begon al in de 16e eeuw bij de filosoof Descartes, die stelde ‘Ik denk, dus ik ben’. Ons hele schoolsysteem is erop gebaseerd, en het is ook terug te zien in de focus van de psychologische wetenschap: op het mentale en gedragsmatige vlak. Dat is meetbaar, en dus goed te onderzoeken. Maar wij zijn niet alleen mentaal en rationeel. Sterker nog, dat rationele deel van ons is evolutionair gezien het jongst en maar voor een beperkt deel verantwoordelijk voor onze drijfveren en welzijn.

Instinctieve brein, emotionele brein en denkbrein

Het oudste deel van ons brein is het ‘instinctieve brein’, de kleine hersenen – gericht op fysieke overleving. Daarna ontstond het ‘emotionele brein’, het limbisch systeem, dat we delen met andere zoogdieren – gericht op verbinding, liefde en een emotionele inschatting van situaties. Pas relatief recent ontstond de neocortex, die ons als mens helpt te plannen, navigeren en de wereld te besturen. En waar we ons het meest mee zijn gaan identificeren. Dit rationele brein zien we in deze moderne tijd dus als de sterspeler als ‘wie we werkelijk zijn’ als mens, waar het emotionele brein – het limbische systeem – ten onrechte ondergewaardeerd is. Dat die visie zijn beperkingen heeft, merk je júist op het moment dat je opbrandt en ‘je rationele ik’ begint te haperen: je emotie neemt het over, je voelt je slecht, en het lukt je niet om dit met ‘analyse’ te doorbreken.

Het emotionele brein en de wetenschap

Dat de invloed van het emotionele brein onderschat wordt, vindt ook Pierre Capel, emeritus-hoogleraar experimentele immunologie aan de Universiteit Utrecht. In zijn boek ‘het Emotionele DNA’ duikt hij in het recente wetenschappelijke onderzoek naar de werking en invloed van emoties in en op het lichaam. Dat is er de laatste jaren gelukkig steeds meer, en de resultaten zijn verbluffend. Wat blijkt?

Emoties hebben impact op ons functioneren

Emoties zijn niet ontastbaar of ondergeschikt. Ze hebben enorme invloed, tot op het niveau van de cellen van ons lichaam en het gebruik van het DNA door die cellen. Het wordt steeds duidelijker dat emoties verbonden zijn met de biochemie in ons lichaam, en daarmee een enorme impact hebben op ons functioneren. Ze sturen vitale processen aan, die niet alleen verbonden zijn met onze gezondheid, maar ook een effect hebben op ons leven en welzijn.

Hoe werkt dat in het lichaam?

Elk menselijk lichaam bestaat uit een enorm aantal (40.000.000.000.000.000!) cellen, die allemaal hetzelfde DNA bevatten. Je hart en je lever bestaan genetisch gezien uit hetzelfde DNA. Toch oefenen zij compleet verschillende functies in het lichaam uit. De functionele verschillen tussen cellen onderling worden bepaald door welke genen actief zijn in zo’n cel. En dit wordt weer bepaald door ‘schakelaars’ op cellen die bepalen welke genen ‘aan’ of ‘uit’ staan. Dit noemen we genexpressie. Waar we kort geleden nog dachten dat het DNA ‘vaststond’ en allesbepalend was in de mens – bijvoorbeeld in de aanleg voor psychische klachten!- , blijkt dit nu veel dynamischer te zijn. Het DNA ligt inderdaad vast, maar óf en hoe het tot uiting komt, komt tot stand in relatie tot onze omgeving en wordt onder andere aangestuurd door… emoties!

Hoe hebben emoties invloed op onze genen?

We ervaren onze omgeving via onze zintuigen. Al die zintuiglijke informatie gaat eerst naar het limbisch systeem (het emotionele brein), wordt daar verwerkt en aan emotionele waarden gekoppeld. Is dit een goede/veilige situatie of niet? Het rationele brein komt nog niet aan te pas: onze emoties verwerken en sturen informatie het lichaam in, lang voordat we ons rationeel bewust worden van ‘wat we ergens van vinden’. Wat er vervolgens gebeurt door de emotie in het lichaam is wonderlijk en fascinerend. De emotionele waardering stuurt, via allerlei neurale netwerken en hormonale processen, voor een deel de schakelaars op cellen die bepalen welke genen ‘aan’ of ‘uit’ staan en dus tot wel of niet uiting komen.

Emoties sturen zo ons DNA!

Recent is gebleken dat emoties ook genen blijvend op slot kunnen zetten. Deze blokkade kunnen wel drie generaties worden doorgegeven. Bij ratjes die in eenzaamheid opgroeiden, ging bijvoorbeeld zo’n gen op slot – en dat bleef zo. Ook bij hun nakomelingen die alle aandacht en liefde kregen die zij wensten. Emoties zijn kortom superbelangrijk, en zoals Pierre Capel zegt in zijn boek:

“niet een vrijblijvende toegift van het leven maar een essentieel vormend onderdeel van ons bestaan.” Pierre Capel

Emotietherapie vormt daarom bij Burn Out Poli een essentieel onderdeel van een effectieve en duurzame behandeling.

Emotietherapie essentieel

Bij emotietherapie begeleidt de therapeut jou naar een dieper bewustzijnsniveau om contact te maken met onderliggende emoties. De negatieve emoties die in het verleden in een moment van stress niet goed zijn verwerkt, vormen nu triggers in bepaalde situaties. Op den duur krijg je het gevoel dat je hierdoor steeds verder vastloopt, waardoor je problemen ervaart op lichamelijk niveau. Na enkele sessies emotietherapie voelt de oude pijn anders aan, zijn angsten weggenomen en is er meer ruimte. Wil je meer weten over de complete, multidisciplinaire aanpak van Burn Out Poli? Neem dan vrijblijvend contact op. We beantwoorden mogelijke vragen graag voor je in een persoonlijk gesprek.