Burn-out door werkstress? Zeker, dat is een onderdeel van oorzaken en…. vaak speelt er ook iets anders mee: hoe je zelf met die druk van werkstress omgaat. Welke betekenis je eraan geeft bijvoorbeeld. En dan komen we al snel uit bij een van de grootste interne brandstofbronnen voor stress: perfectionisme.
Niet het soort perfectionisme dat zorgt voor mooie afwerking of zorgvuldigheid – daar is niks mis mee. We hebben het over het type dat nooit tevreden kan zijn. Waar de lat altijd hoog of nog hoger ligt. Die zichzelf vertelt dat je het beter, sneller, zorgvuldiger, vriendelijker, slimmer en harder had moeten doen. Elke dag weer.
De lat ligt hoog – en dan nog een beetje hoger
Mensen met perfectionistische neigingen stellen hoge eisen aan zichzelf. Vaak zó hoog dat ze eigenlijk niet realistisch zijn. En alles onder de lat is nooit goed genoeg. Alles moet kloppen. Geen fouten, geen zwakte, geen ruimte om te falen. En als er dan toch iets misgaat (wat onvermijdelijk is), volgt de interne kritiek razendsnel. Die strenge stem daarbinnen die in een honderdste van een seconde opkomt.
Een voorbeeld: Rosa, een jonge arts, werkt lange dagen en is geliefd bij haar patiënten. Maar als er één patiënt niet tevreden is, ligt ze er ’s nachts wakker van. Terwijl iedereen haar vertelt dat ze het goed doet, denkt zij steeds: Ik had meer moeten doen. Ik mag geen fouten maken, mensen vertrouwen op mij.
Dat stemmetje in haar hoofd is genadelozer dan welke leidinggevende dan ook.
Goed is nooit goed genoeg
Perfectionisme gaat zelden over perfect willen zijn voor de buitenwereld. Het gaat vaak over een diepe innerlijke drang om goed genoeg te zijn – om controle te houden, of bevestiging te krijgen. Het gevaar? Je erkent je successen nauwelijks, want het kan altijd beter. En ondertussen raak je langzaam leeg van binnen.
Je blijft maar doorgaan. Want stoppen voelt als falen.
Of neem Jasper, die in zijn werk als consultant constant de beste versie van zichzelf wil laten zien. Hij maakt schitterende rapporten, werkt ’s avonds door, neemt geen vrije dagen. Zolang het top is, voelt hij zich in controle. Maar die drang naar controle kost hem uiteindelijk precies dat: zijn grip op zichzelf.
De stille energievreter
Wat perfectionisme zo verraderlijk maakt, is dat het vaak niet als ‘probleem’ voelt. Het voelt als motivatie. Ambitie. Gewoon je best doen. Veel vastgelopen perfectionisme zeggen: “dat is toch normaal, dat doet toch iedereen?” Nee zo werkt niet iedereen. Als het je belemmert om fouten te maken, om hulp te vragen of om op tijd te stoppen… dan wordt het een energielek. Elke dag een klein beetje.
Tot je op een dag niks meer te geven hebt. Juist daardoor is perfectionisme voor veel mensen een stille, onderschatte oorzaak van burn-out.
Hoe doorbreek je het?
Het begint bij herkennen wat er gebeurt. En eerlijk naar jezelf durven kijken. Een paar stappen die kunnen helpen:
- Merk je innerlijke stem op. Is die helpend, of streng en onrealistisch?
- Stel jezelf de vraag: voor wie moet dit eigenlijk perfect? Van waaruit moet dit zo?
- Vier wat goed gaat. Ook als het niet 100% is. Vieren met elkaar, met jouw team.
- Gun jezelf pauze. Je hoeft niets te ‘verdienen’ om rust te mogen nemen.
- Durf te oefenen met ‘goed genoeg’. Niet als opgave, maar als bevrijding.
Perfectionisme is niet iets wat je zomaar uitzet. Maar je kunt er wél op een andere manier mee omgaan. En leren dat je waarde niet afhangt van je prestaties. Echt waar.
Wil je hier eens met ons over sparren? Hoe doe je dat, die lat omlaag brengen bijvoorbeeld?
