We weten allemaal dat stress ongezond is, maar wat gebeurt er nu écht in je hoofd als je een burn-out hebt? Is het alleen maar ‘moe zijn’ of zit er meer achter? Het antwoord: je hersenen veranderen daadwerkelijk door langdurige stress. In dit blog leggen we uit hoe dat werkt, met nieuwe inzichten uit recent onderzoek.
Je brein raakt overbelast
Bij stress die te lang duurt, maakt je lichaam stresshormonen aan, zoals cortisol. Dat is heel handig als je in gevaar bent. Even snel wegrennen of vechten vraagt om extra power, maar als stress te lang aanhoudt, zonder rustperiode, we noemen dat dan inmiddels chronische stress, raakt je brein als het ware “oververhit”. Er ontstaat dan een soort innerlijke uitputting: je hersenen draaien overuren en krijgen geen tijd om te herstellen.
Nieuwe onderzoeken laten zien dat mensen die elke week extreem veel uren werken (meer dan 52 uur), veranderingen krijgen in belangrijke hersengebieden. Deze gebieden regelen je geheugen, je emoties en hoe je beslissingen neemt. Je ziet dit letterlijk terug op hersenscans.
Je geheugen en concentratie verslechteren
Heb je wellicht al een tijdje moeite om je te concentreren of dingen te onthouden? Dat is geen aanstellerij. Tijdens een burn-out raakt vooral de hippocampus, het deel van je brein dat verantwoordelijk is voor geheugen, flink onder druk. Ook de prefrontale cortex – het deel dat je helpt met plannen, overzicht houden en keuzes maken – werkt minder goed. Daardoor kun je je sneller opgejaagd of chaotisch voelen.
Je hersenen schakelen anders
Een nieuw onderzoek met hersenscans (EEG) toont aan dat mensen met burn-out een ander ‘rustpatroon’ hebben in hun hersenen dan mensen zonder burn-out. Zelfs als ze gewoon stil zitten of hun ogen dicht doen, werkt het brein op een andere manier. Dat betekent dat je brein ook in ruststand minder goed tot ontspanning komt. Je blijft dus ‘aan’ staan, ook al wil je dat niet. Je zoekt af en toe de rust op, maar het voelt alsof jouw brein niet ontspant. Dat klopt dus.
Emoties zijn moeilijker te reguleren
Door langdurige stress wordt de amygdala, het deel van je hersenen dat betrokken is bij angst en emoties, actiever. Je kunt hierdoor emotioneler worden, sneller overprikkeld of angstig zijn. Tegelijkertijd wordt de verbinding met gebieden die emoties juist helpen reguleren, zwakker. Je voelt je dan sneller machteloos of emotioneel uitgeput. Veel mensen herkennen dit gevoel en gaan dan zoeken naar de reden, die meestal niet voor de hand ligt. De emotionele uitputting is namelijk al een tijdje gaande. Soms dus onbewust, zonder dat je het door had. Geef je emoties de ruimte die ze nodig hebben. Ga er gewoon even voor zitten en laat de emoties toe. Emoties willen niet vastgezet worden, maar in beweging komen en zullen zo jouw lichaam weer verlaten. Het is vooral heel ontspannend en verzachtend om te leren gezond met emoties om te gaan.
Je brein heeft tijd nodig om te herstellen
Goed nieuws: je hersenen zijn flexibel. Dit heet ‘neuroplasticiteit’. Je brein kan zich aanpassen en herstellen, maar dat kost tijd. Uit onderzoek blijkt dat zelfs na een burn-out sommige denkprocessen tijdelijk trager blijven. Je kunt je suf voelen, of minder scherp dan je gewend bent. Dat komt wel weer goed als je jezelf de ontspanning gaat toestaan, maar vraagt wel een beetje geduld. Wees dus mild voor jezelf. Herstellen van een burn-out is geen sprint, maar een marathon die een beetje van jouw tijd vraagt.
Wat helpt je hersennen te herstellen?
Gelukkig is er ook goed nieuws. Er zijn manieren waarop je je hersenen kunt helpen om te herstellen:
- Rust en slaap: Geef je hersenen de kans om echt tot rust te komen. Af en toe een tukje overdag doet wonderen. Dat betekent niet dat je ‘s nachts minder goed gaat slapen. Als je moe bent wil het lichaam rust. Geef dat jouw lijf, jouw tempel. Gun jouw lichaam die ontspanning.
- Mindfulness en meditatie: Ook al is het iedere ochtend en middag 15 minuutjes. De stilte en ontspanning kan helpen om de stressreactie in je brein te kalmeren. Zoek dit moment op voor jezelf…even in verbinding met jezelf.
- Beweging: Wandelen, fietsen of yoga helpt om spanning af te bouwen. Ga dan niet als een dolle los op de mountainbike maar kijk om je heen, geniet van de natuur en de omgeving. Ervaar wat beweging met je doet.
- Therapie: Gesprekken met een coach of therapeut helpen om jouw gedachten beter te ordenen, belemmerende overtuigingen eindelijk los te laten en jezelf nieuwe patronen aan te leren, waar je wel gelukkig van wordt. Zoek vooral holistische begeleiding. Laat je zowel mentaal, emotioneel als fysiek begeleiden, dan weet je zeker dat je een complete behandeling krijgt en duurzaam zal herstellen.
- Minder prikkels: Even niet multi tasken, geen schermtijd of overvolle agenda’s. Besef dat in een overprikkeld brein alle prikkels dubbel zo hard binnen komen en moeilijker verwerkt kunnen worden. Gun jezelf een dagje off the grid, even van het net af. Even niets. De stilte en niet te hoeven reageren zal je goed doen. Enjoy!
Een burn-out is geen teken van zwakte, maar een duidelijk signaal van je lichaam en je brein dat het te veel is geweest. De veranderingen in je hersenen zijn echt – maar gelukkig ook omkeerbaar. Met rust, aandacht en goede begeleiding kun je stap voor stap weer herstellen.
Jouw eerste stap naar herstel
Misschien merk je dat je geheugen hapert, je emoties moeilijker te reguleren zijn of je hoofd voortdurend ‘aan’ blijft staan. Dat zijn geen kleine signalen, maar duidelijke aanwijzingen dat je brein overbelast is.
Bij Burnout Poli begrijpen we hoe intens en beangstigend deze veranderingen kunnen voelen. Onze ervaren coaches en therapeuten helpen je niet alleen om weer tot rust te komen, maar ook om stap voor stap je balans en veerkracht terug te vinden.
Wacht niet tot je klachten verergeren. Plan vandaag nog een vrijblijvend intakegesprek en ontdek hoe onze persoonlijke en bewezen aanpak jou kan helpen om je brein en je leven te herstellen.
