“Ik weet niet meer hoe ik dit moet volhouden!”
Dat is een zin die we vaak horen bij mensen die bij BurnoutPoli binnenkomen. Het gevoel dat je altijd maar dóór moet, dat je niet mag teleurstellen, dat je collega’s of leidinggevende van je verwachten dat je altijd beschikbaar bent. En voordat je het weet, loop je leeg.
Ik herinner me iemand die zei:
“Iedereen kon altijd bij mij terecht. Als er een spoedklus was, wist ik (en zij ook) dat ik het zou oppakken. Ik dacht: ik ben toch sterk genoeg? Maar langzaam voelde ik me steeds leger worden. Ik was moe, prikkelbaar, en ik herkende mezelf niet meer.”
Grenzen stellen betekent: aangeven wat je wel en niet kunt of wilt, op een manier die jezelf én de ander respecteert.
Geen grenzen kunnen stellen: hoe het voelt
Geen grenzen kunnen stellen voelt vaak alsof je voortdurend op de automatische piloot staat. Je hoofd zegt: “Kom op, nog even door.” Maar je lijf fluistert iets anders: vermoeidheid, spanning, hoofdpijn, of die brok in je keel als je weer ‘ja’ hebt gezegd terwijl je ‘nee’ bedoelde.
En juist dat negeren van je eigen signalen maakt dat je steeds verder bij jezelf vandaan raakt.
Wat is gezond grenzen stellen?
Grenzen stellen gaat niet over egoïsme of “anderen afwijzen”. Het gaat over respect voor jezelf. Over luisteren naar wat jij nodig hebt en dat ook durven uitspreken. Gezonde grenzen stellen betekent dat je energie overhoudt voor wat belangrijk is: je werk, maar óók je herstel, je gezin, je vriendschappen, je leven.
Interne versus externe grenzen
Bij het stellen van grenzen op het werk is het belangrijk om onderscheid te maken tussen interne grenzen en externe grenzen.
Interne grenzen (voor jezelf)
Dit zijn de afspraken die je met jezelf maakt. Ze gaan over hoe jij met je tijd, energie en aandacht omgaat. Denk aan:
Wanneer neem je pauze?
Hoe lang werk je door zonder onderbreking?
Hoe vaak check je je e-mail of Teams-berichten?
Hoeveel taken plan je op een dag?
Door deze grenzen bewust te bepalen, voorkom je dat je automatisch in de ‘doorgaan’-modus schiet.
Externe grenzen (naar anderen)
Dit zijn de grenzen die je uitspreekt naar je collega’s, leidinggevende of klanten. Bijvoorbeeld:
“Ik ben na 18.00 uur niet bereikbaar.”
“Ik neem nu pauze en ben over een half uur weer terug.”
“Ik heb op dit moment geen ruimte om deze taak erbij te nemen.”
Zonder het uitspreken van externe grenzen blijven anderen in de veronderstelling dat alles oké is, terwijl jij overbelast raakt. Beide soorten grenzen zijn cruciaal voor balans en herstel.
Waarom het zó lastig voelt om grenzen te stellen
Grenzen stellen lijkt eenvoudig, maar voelt vaak ongemakkelijk of zelfs spannend. Dat heeft alles te maken met hoe we psychologisch en neurobiologisch in elkaar zitten. We zijn van nature sociale wezens: ons brein is gericht op verbinding, acceptatie en het vermijden van afwijzing.
Voor veel mensen roept “nee” zeggen angst op: angst dat je een ander teleurstelt, dat je egoïstisch overkomt of dat je buitengesloten wordt. Zeker als je van jongs af aan hebt geleerd om het anderen naar de zin te maken (het zogenaamde please-mechanisme), voelt grenzen stellen alsof je iets fout doet, terwijl het in werkelijkheid een vorm van zelfrespect is.
“Grenzen stellen raakt vaak aan onze behoefte om aardig gevonden te worden. Dat maakt het lastig, maar niet onmogelijk.”
Juist het herkennen van deze innerlijke reflexen helpt om milder te zijn voor jezelf én om stap voor stap nieuwe keuzes te maken.
Hoe leer je grenzen stellen?
Grenzen stellen leer je stap voor stap. Het is vaak spannend, zeker als je gewend bent te pleasen of de sterke collega te zijn. Maar elke kleine stap helpt. Bijvoorbeeld:
- Je zegt dat je een taak niet meteen kunt oppakken, maar morgen bekijkt.
- Je plant pauzes in, ook als je agenda vol lijkt.
- Je benoemt dat je iets lastig vindt en vraagt om steun.
Vaak voelt dit in het begin onnatuurlijk. Toch merk je na verloop van tijd: dit geeft lucht, rust, en nieuwe energie.
Voorbeeldzinnen om grenzen te stellen op de werkvloer
Weet je even niet hoe je je grens moet verwoorden? Hieronder vind je een paar zinnen die je letterlijk kunt gebruiken:
“Ik wil hier even over nadenken en kom er morgen op terug.”
“Ik heb op dit moment geen ruimte in mijn planning om dit er nog bij te doen.”
“Dat past voor mij niet binnen mijn werktijden, laten we kijken naar een andere oplossing.”
De 3D-methode: écht contact met jezelf
Bij BurnoutPoli werken we vanuit de 3D-methode: mentaal, emotioneel en fysiek contact maken met jezelf. Want pas als je jezelf op alle drie de lagen serieus neemt, kun je je grenzen ook echt voelen en bewaken.
- Mentaal: sta stil bij je gedachten. Hoor je jezelf zeggen: “Ik moet dit doen, anders stel ik teleur”? Vraag je af of dat waar is, of slechts een overtuiging.
- Emotioneel: welke gevoelens merk je op? Misschien boosheid omdat er weer iets bij komt, of verdriet omdat je jezelf steeds tekort doet. Voel het maar en laat het eens toe.
- Fysiek: luister naar je lichaam. Die gespannen schouders, dat knagende gevoel in je maag, die moeheid – ze vertellen je dat het tijd is om stil te staan. Stop….vertraag!
Door deze drie perspectieven steeds vaker te checken, ontdek je eerder waar jouw grens ligt. En hoe vaker je oefent, hoe sterker je wordt in het aangeven ervan.
Ik geef je een mooie oefening daarvoor: de dagelijkse 3D-check-in
Neem 2 minuten, bij voorkeur een paar keer per dag (bijvoorbeeld vlak bij ontwaken, na een overleg of tijdens je pauze), en stel jezelf drie vragen:
- Mentaal: Wat is mijn gedachte? Wat vermijd ik daarmee? Wat wil ik niet voelen?
- Emotioneel: Wat voel ik op nu? Rust, stress, irritatie, blijheid? Laat maar toe…
- Fysiek: Wat merk ik in mijn lichaam? Spanning, vermoeidheid, of juist ontspanning?
Schrijf eventueel kort een woord op bij elk onderdeel. Zo maak je een gewoonte van bewust stilstaan.
Door dit regelmatig te doen, leer je eerder signalen van overbelasting herkennen en wordt het makkelijker om je grenzen te voelen en aan te geven.
Grenzen stellen is zelfzorg
Grenzen stellen is geen luxe. Het is geen “misschien ooit”. Het is een basisvoorwaarde voor een gezond, veerkrachtig leven. Het is de stap van steeds maar geven, naar ook durven ontvangen. Van overleven naar weer léven.
En het mooie is: hoe meer jij je grenzen serieus neemt, hoe meer respect je ook van je omgeving terugkrijgt.
Herken jij dat je vaak over je eigen grenzen heen gaat? Voel je hoe het steeds maar doorgaan je energie kost, terwijl je eigenlijk verlangt naar meer balans en rust? Dan is dit hét moment om de regie terug te nemen.
Bij BurnoutPoli helpen we je om jouw grenzen te (her)kennen, ze duidelijk te communiceren en ernaar te leven, zonder schuldgevoel. Zo creëer je de ruimte die je nodig hebt om weer op te laden en voluit te leven. Plan vandaag nog een gratis intakegesprek en ontdek hoe jij sterker en veerkrachtiger in je leven kunt staan.
Veelgestelde vragen over grenzen stellen op het werk
- Waarom vind ik het zo moeilijk om mijn grenzen aan te geven?
Veel mensen worstelen hiermee omdat ze bang zijn voor afwijzing, conflicten of om als ‘onprofessioneel’ gezien te worden. Ook sociale conditionering (zoals altijd behulpzaam willen zijn) speelt vaak een rol. Het goede nieuws: je kunt het leren. - Is grenzen stellen niet egoïstisch?
Nee, gezonde grenzen zorgen ervoor dat je goed voor jezelf kunt zorgen — en juist daardoor ben je duurzamer inzetbaar voor je werk, collega’s en omgeving. Het is een vorm van zelfrespect, geen egoïsme. - Hoe weet ik dat ik over mijn grens heen ga?
Signalen zijn o.a. aanhoudende vermoeidheid, frustratie, prikkelbaarheid, moeite met concentreren en een opgejaagd gevoel. Ook een brok in je keel of het gevoel ‘vast’ te zitten kunnen waarschuwingssignalen zijn. - Wat als mijn leidinggevende mijn grenzen niet accepteert?
Probeer eerst in gesprek te gaan over je belastbaarheid, bij voorkeur vanuit concrete voorbeelden. Als er geen ruimte blijkt voor jouw gezondheid en welzijn, is het belangrijk om dit serieus te nemen en mogelijk ondersteuning te zoeken (HR, bedrijfsarts, vertrouwenspersoon). - Moet ik mijn grenzen altijd uitleggen of verantwoorden?
Nee. Grenzen hoeven niet altijd uitgebreid toegelicht te worden. Soms is een simpele, duidelijke zin voldoende, zoals: “Ik kan dit nu niet oppakken.” Of: “Ik heb die tijd al gereserveerd voor andere werkzaamheden.”
